De Europese Unie bereidt zich voor op de invoering van een nieuw koolstofprijssysteem, bekend als ETS2 (Emissions Trading Scheme 2), dat in 2027 van kracht wordt. Dit initiatief heeft als doel de uitstoot van broeikasgassen te verminderen en de overgang naar duurzamere energiebronnen aan te moedigen. Hier volgt een overzicht van wat dit betekent voor België.

Wat is ETS?

Het EU-emissiehandelssysteem (ETS) is een centrale pijler van het klimaatbeleid van de Europese Unie. Het werd gelanceerd in 2005 en is de eerste koolstofmarkt ter wereld en een van de grootste. Het ETS is gebaseerd op het “cap and trade” principe:

  • Plafonnering: Er wordt een plafond vastgesteld voor de totale toegestane uitstoot van broeikasgassen door installaties en exploitanten die onder het systeem vallen. Dit plafond wordt elk jaar verlaagd in overeenstemming met de klimaatdoelstellingen van de EU, zodat de totale uitstoot geleidelijk afneemt.
  • Handel: Bedrijven ontvangen of kopen emissierechten, die ze met elkaar kunnen verhandelen afhankelijk van hun behoeften. Met elk emissierecht mag één ton CO₂-equivalent worden uitgestoten. Bedrijven moeten hun jaarlijkse uitstoot controleren en rapporteren en genoeg emissierechten inleveren om hun uitstoot te dekken. Bij niet-naleving worden strenge boetes opgelegd.

De prijs van de emissierechten wordt bepaald door de koolstofmarkt van de EU, waardoor bedrijven worden gestimuleerd om hun uitstoot op kosteneffectieve wijze te verminderen. Sinds 2013 heeft het ETS meer dan €175 miljard aan inkomsten gegenereerd, voornamelijk gebruikt om investeringen in hernieuwbare energie, energie-efficiëntie en koolstofarme technologieën te ondersteunen.

Wil je iets meer leren?  Deze video legt het allemaal op een leuke manier uit.

 

Wat is ETS2?

ETS2 is een uitbreiding van het bestaande emissiehandelssysteem van de EU, ETS1, dat al van toepassing is op grote industrieën en de luchtvaartsector.

Op dit moment zijn bijna 10.000 bedrijven in de Europese Unie aangesloten bij ETS 1, dat verantwoordelijk is voor 40% van de totale uitstoot in de EU. Dankzij het Europese emissiehandelssysteem (ETS1) hebben we onze totale uitstoot al met 28% kunnen verlagen.

Maar dit systeem wordt herzien en het ETS wordt uitgebreid naar andere sectoren, zoals de bouw en het transport.

De Europese ETS2-richtlijn werd in juli 2021 door de Europese Commissie voorgesteld als onderdeel van het “Fit for 55“-wetgevingspakket. Het werd op 22 juni 2022 door de leden van het Europees Parlement aanvaard1. Het systeem wordt volledig operationeel in 2027 en is van toepassing op fossiele brandstoffen die worden gebruikt voor de verwarming van gebouwen en mobiliteit, waaronder personenauto’s.

ETS2-doelstellingen

Het hoofddoel van ETS2 is bij te dragen aan het bereiken van de klimaatdoelstellingen van de EU, in het bijzonder een vermindering van de uitstoot van broeikasgassen met 55% tegen 2030 en koolstofneutraliteit tegen 2050. Door de kosten van fossiele brandstoffen geleidelijk te verhogen, stimuleert ETS2 consumenten en bedrijven om over te stappen op groenere alternatieven.

Wie wordt getroffen?

ETS2 zal vooral gevolgen hebben voor leveranciers van fossiele brandstoffen, die emissierechten zullen moeten kopen voor elke ton CO₂ die ze uitstoten. Het is echter waarschijnlijk dat deze extra kosten zullen worden doorberekend aan eindgebruikers, waardoor huishoudens en bedrijven zullen worden getroffen.

Implicaties voor Belgische huishoudens

Voor Belgische huishoudens zou ETS2 kunnen leiden tot een aanzienlijke stijging van de verwarmings- en brandstofkosten. Volgens sommige schattingen zou de jaarlijkse factuur met gemiddeld 600 euro kunnen stijgen. De prijs van diesel, benzine, stookolie en aardgas zal waarschijnlijk ook stijgen, waardoor fossiele brandstoffen minder aantrekkelijk worden dan hernieuwbare alternatieven.

Gevolgen en begeleidende maatregelen

Om de financiële gevolgen voor huishoudens te beperken, is de EU van plan een sociaal klimaatfonds op te richten, dat vanaf 2026 operationeel zal zijn. Dit fonds, dat gefinancierd wordt met een deel van de inkomsten uit het ETS2, is bedoeld om kwetsbare gezinnen te ondersteunen en energierenovatieprojecten te financieren. In België zou dit fonds over de periode 2026-2032 ongeveer 2 miljard euro kunnen vertegenwoordigen.

Er bestaan alternatieven voor fossiele brandstoffen

Om onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen te verminderen, zijn er een aantal hernieuwbare alternatieven beschikbaar:

  1. Zonne-energie: fotovoltaïsche panelen gebruiken om elektriciteit te produceren. Op woongebouwen kan de door zonne-energie opgewekte elektriciteit worden gebruikt voor zowel verwarming als mobiliteit.
  2. Windenergie: de kracht van de wind benutten met windturbines.
  3. Geothermische energie: Gebruik van de warmte van de aarde voor verwarming en elektriciteitsopwekking.
  4. Biomassa: Omzetting van organisch materiaal in energie.
  5. Hydro-elektriciteit: Productie van elektriciteit uit bewegend water.

Hoe kun je je persoonlijke koolstofvoetafdruk verkleinen?

Hier zijn een paar praktische manieren om je ecologische voetafdruk te verkleinen:

  1. Verbeter de isolatie van je huis: Verminder de behoefte aan verwarming en koeling.
  2. Gebruik milieuvriendelijke vervoersmiddelen: loop, fiets, gebruik het openbaar vervoer of carpool.
  3. Kies voor een meer verantwoord dieet: Beperk de vleesconsumptie en geef de voorkeur aan lokale en seizoensproducten.
  4. Verminder vliegreizen: kies voor lokale vakanties of gebruik minder vervuilende transportmiddelen.
  5. Kies voor groene energieleveranciers: Kies voor elektriciteitscontracten uit hernieuwbare bronnen.

Bijdrage van Energiris aan de vermindering van de koolstofvoetafdruk in België en Brussel

Energiris is een burgercoöperatie die een cruciale rol speelt in de energietransitie in België, en in het bijzonder in Brussel. Energiris werd opgericht in 2014 en verenigt nu meer dan 550 coöperatieleden die investeren in duurzame energieprojecten. Tot nu toe heeft de coöperatie 63 projecten gefinancierd, goed voor een totale investering van 8,6 miljoen euro.

De door Energiris gefinancierde projecten omvatten de installatie van zonnepanelen, het verbeteren van de energie-efficiëntie van gebouwen en andere initiatieven om het verbruik van fossiele brandstoffen te verminderen. Deze projecten produceren of besparen groene energie voor het equivalent van 2.400 huishoudens.1.

In Brussel helpt Energiris bij het behalen van de doelstellingen voor groene stroomproductie van de Brusselse overheid. De coöperatie streeft naar een marktaandeel van 2% in investeringen in duurzame energie, wat neerkomt op ongeveer 52 miljoen euro tegen 2035. Door burgers te betrekken bij de financiering van deze projecten bevordert Energiris een inclusieve en participatieve energietransitie.

Hoe huishoudens de impact van ETS2 kunnen beperken

Om de financiële gevolgen van ETS2 te beperken, kunnen huishoudens verschillende strategieën toepassen:

  1. Energierenovatie: Investeer in thermische isolatie, vervang ramen door modellen met dubbele beglazing en installeer efficiëntere verwarmingssystemen zoals warmtepompen.
  2. Gebruik van hernieuwbare energie: installeer zonnepanelen of windturbines om groene stroom te produceren.
  3. Energieverbruik optimaliseren: gebruik energiezuinige apparaten en neem energiebesparend gedrag aan, zoals het uitschakelen van lichten en apparaten als je ze niet gebruikt.
  4. Duurzame mobiliteit: overstappen op elektrische of hybride voertuigen, gebruik van openbaar vervoer, autodelen en fietsen voor dagelijkse verplaatsingen.
  5. Deelname aan steunprogramma’s: Profiteer van subsidies en financiële hulp die worden aangeboden door het Sociaal Klimaatfonds om energierenovatieprojecten te financieren en de initiële kosten te verlagen.

Concluderend kan worden gesteld dat het ETS2 een cruciale stap is in de strijd tegen klimaatverandering in Europa. Hoewel deze maatregel extra kosten voor huishoudens met zich mee kan brengen, biedt het ook een kans om over te stappen op duurzamere energiebronnen en onze koolstofvoetafdruk op de lange termijn te verkleinen. Door initiatieven zoals die van Energiris kunnen burgers een actieve rol spelen in deze overgang en bijdragen aan een groenere toekomst.

 

BIBLIOGRAFIE :

  • Chanvry, E. (2024, 18 september). Kan hernieuwbare energie fossiele brandstoffen vervangen? Hallo Watt. https://www.hellowatt.fr/blog/ressources-fossiles-renouvelables/
  • Deluzarche, C. (2024, 3 juni). Je ecologische voetafdruk verkleinen: 6 (echt) effectieve manieren. Futura. https://www.futura-sciences.com/planete/questions-reponses/eco-consommation-reduire-son-empreinte-carbone-6-moyens-vraiment-efficaces-11234/
  • Fossiele brandstoffen: voordelen, nadelen en alternatieven. (2023, 14 december). https://greenly.earth/fr-fr/blog/actualites-ecologie/energies-fossiles-avantages-inconvenients-et-alternatives
  • EU-emissiehandelssysteem (EU ETS). (n.d.). Klimaatactie. https://climate.ec.europa.eu/eu-action/eu-emissions-trading-system-eu-ets_en
  • Gaudier, L. (2023). ETS2: naar een Europese koolstofbelasting in 2027? In Centre D’éducation Populaire André Génot. CEPAG. Opgehaald op 11 oktober 2024 van https://www.cepag.be/sites/default/files/publications/analyse_cepag_-_decembre_2023_-_ets2.pdf
  • Jaén, J. (2021, 30 april). Als mensen hebben we de macht in handen om onze impact op de wereld om ons heen te verminderen. National Geographic. https://www.nationalgeographic.fr/environnement/planet-possible/26-facons-de-reduire-son-impact-environnemental
  • Ik onderneem actie met ENGIE. (2022, 29 april). Hoe je koolstofvoetafdruk verkleinen [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=EawM8Jwq6Jo
  • Lefevre, M. (2024, oktober 11). Koolstofbelasting op auto’s en verwarming: 600 euro extra per jaar? Trends-Tendances. https://trends.levif.be/a-la-une/energie/taxe-carbone-pour-la-voiture-et-le-chauffage-600-euros-en-plus-par-an-pour-les-menages-a-partir-de-2027/
  • Parisse, S. (Ed.). (2018, december 20). België: gratis energie voor 430 Brusselse huishoudens en een vermindering van de CO2-uitstoot dankzij de start-up Watt Matters, betrokken burgers en het partnerschap EIB – Belfius. Europese Investeringsbank. Opgehaald op 11 oktober 2024 van https://www.eib.org/fr/press/all/2018-358-belgium-free-energy-for-430-brussels-households-and-lower-co2-emissions-thanks-to-start-up-watt-matters-committed-individuals-and-eib-belfius-partnership
  • Afdeling Klimaatverandering. (n.d.). Emissiehandelssysteem (ETS). Klimaat | Climat. https://climat.be/politique-climatique/europeenne/echange-de-quotas-d-emission
  • Soleriel, L. R. (2024, 10 juni). 6 manieren om je ecologische voetafdruk in het dagelijks leven te verkleinen. Soleriel. https://soleriel.fr/guide-solaire/eco-lifestyle/comment-reduire-son-empreinte-carbone-au-quotidien/
  • Travert, M. (2024, 28 februari). 10 tips om je ecologische voetafdruk te verkleinen. Hellio. https://particulier.hellio.com/blog/conseils/reduire-empreinte-carbone
  • Wat is het EU-ETS? (z. d.). Klimaatactie. https://climate.ec.europa.eu/eu-action/eu-emissions-trading-system-eu-ets/what-eu-ets_en